فرزاد کیاست
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
امروز دغدغه اصلی بسیاری از ما اطلاع از وضعیت آینده کشور است. بر اساس نظر سنجی های اخیر، در بیشتر موارد این دغدغه از جنس اقتصادی است و پس از آن دغدغه های سیاسی ، امید به آینده موضوعات اجتماعی ، محیط زیست و… قرار دارند. برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که بر اساس یکسری شاخص ها ، امکان پیش بینی آینده برای اقتصاد کشور وجود دارد اما عده ای آینده اقتصادی کشور را در گرو آینده سیاسی آن می دانند بدین معنی که مشکلات امروز اقتصاد کشور را عمدتا” ناشی از تصمیمات و فرآیندهای سیاسی گذشته و حال می بینند و بالطبع چالشهای عمده اقتصادی فعلی و آینده کشور را در ارتباط تنگاتنگ با تصمیمات سیاسی و بازخورد این تصمیمات در روابط آتی بین المللی و داخلی تحلیل می کنند. در تأئید نظر گروه دوم سوابق تاریخی بسیاری وجود دارد . در کشوری مثل ایران اقتصاد سیاسی یا تبعیت اقتصاد از تصمیم های سیاسی مقبول است. از این جهت است که تلاطم های فراوانی طی سالیان بر اقتصاد کشور حکمفرما بوده است. ولی آیا سیاست به صورت علمی قابل پیش بینی است؟
بوئنو د مسکیتا۱ در کتاب خود تحت عنوان پیش بینی های سیاسی این امر را شدنی می داند. او بر اساس کاربرد نظریه بازی ها در تحلیل سیاسی و مذاکرات بین المللی اعتقاد دارد بخش بزرگی از تصمیم ها و اقدامات دولتمردان و سیاسیون بر پایه این نظریه استوار است و بر خلاف سایر متفکران و مراکز افکار سنجی و آینده پژوهی که تماما” بررسی و تخمین میزان تأثیر متغیرهایی که در نتایج تاریخی مؤثر بوده اند سعی در پیش بینی آینده دارند تأکید بر الگوهایی دارد که بر اساس نظریه بازیها طراحی می شوند و بر رفتارهای راهبردی افراد تمرکز می کنند. نظریه بازیها از نظر او نامگذاری برای اندیشه ای بسیار ساده است و به ما می گوید مردم همواره به گونه ای رفتار می کنند که به زعم خودشان بیشترین نفع را برایشان به همراه دارد. تعریف منافع افراد ، شرکتها ، گروههای سیاسی ، کشورها و بلوکهای متحد و متفق از زاویه دید و تفکر خودشان و با تأکید بر اینکه انسان به عنوان موجود حسابگر و عاقل به عنوان تصمیم گیرنده اصلی ، نگاهی سرد و سخت گیرانه به موضوعات دارد ، انجام می شود. بر این اساس مقولات مهمی مانند منفعت ، باور و خردمندی به ما کمک می کند با استفاده از تیغ تیز منطق ، ابهامات و فضای مه آلود آینده را بشکافیم و به درک درستی از رفتارهای راهبردی دیگران برسیم . نظریه بازیها تا کنون با دو الگو ارایه شده است. جان فون نیومان۲ و اسکار مور گنشترن۳ نظریه بازیها بر اساس اصل همیاری را اول بار در سال ۱۹۴۷ مطرح کردند که بسیار خوشبینانه بود. اما اوایل دهه ۱۹۵۰ ریاضی دان مشهور جان نش۴ که در سال ۱۹۹۴ برنده جایزه نوبل اقتصاد شد ، این نظریه را با تأکید بر ویژگی خاص انسان و اینکه آنها همه مواقع قصد همکاری و همیاری با یکدیگر ندارند را با بهره گیری از واژه مؤدبانه ” بلوف زن ” باز تعریف کرد. اگر بخواهیم آنرا در قالب امروزی مطرح کنیم می توانیم ببینیم که برخی کشورها یا اکثرشان در راستای رسیدن به منافع و اهداف تعریف شده خود قایل به دروغ گفتن و عدم صداقت و تحمیل هزینه های مرتبط هستند و این پیش بینی آینده را پیچیده می کند. با قبول این موضوع که هر گروه سیاسی در هر کشوری و هر کشوری در جغرافیای سیاسی خود دنبال دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده بر اساس منافع خویش است ، می توان نسبت به تدوین یک مدل ریاضی برای بررسی میزان تحقق این اهداف اقدام نمود و بر آن اساس به یک پیش بینی منطقی دست یافت. این عملیات نیاز به زمان و اطلاعات به فراخور خود دارد و امید است که تصمیم گیران عرصه سیاسی با بررسی آنها و در نظر گرفتن منافع عامه مردم ایران بهترین تصمیم را اتخاذ نمایند.
وضعیت فعلی اقتصادی ایران متأثر از شرایط سیاسی است. مدیریت بحران فعلی تدبیر در تصمیم گیریهای مؤثر در فرآیندهای آینده را می طلبد
